Boazodoallošiehtadusa njuolggadusat

§ 1. Ulbmil

Árrapenšuvdna dán njuolggadusa mielde galgá leat mielde álkidahttime buolvamolsuma boazodoalus, sidjiide geain váldooassi sisaboađus lea boahtán boazodoalus. Ortnet galgá maiddái váikkuhit dasa ahte boazolohku ja barggolašvuođastruktuvra heivehuvvo ealáhusa resursa- ja sisaboahtovuđđosii.

§ 2. Doaibmaviidodat

Dát njuolggadus gusto siidaoasi daguheami oktavuođas eará olbmuid dahje heaittiheami oktavuođas. Siidaoassi mii heaittihuvvo dahje daguhuvvo eará olbmui sáhttá juogo leat oktasaš siidaoassi náittosguimmiin/ovttasássiin, dahje siidaoassi man jođiheaddji fuolaha akto.

Njuolggadus ii gusto siidaoasi jođiheaddjái/jođiheddjiide gii/geat leat ožžon nuppástuhttinbálkká, heaittihanbálkká dahje geain lea lonistuvvon siidaoassi ja leat vuostáváldán lonistansupmi Boazodoalu Ovddidanfoandda njuolggadusa ovddeš njuolggadusaid mielde.

0 Rievdaduvvon njuolggadusa bokte miessemánu 30. b. 2013 nr. 625 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2013), geassemánu 20. b. 2022 nr. 1098 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2022).

§ 3. Definišuvnnat

Dán njuolggadusas oaivvilda

1. refereansaáigodat: vihtta oktilaš jagi, main maŋemus jahki lea guokte jagi ovdal ohcanjagi,
2. refereansaboahtu: supmi dáin: boazodoalu ealáhusboahtu ja máksojuvvon buohcanruđat mat leat dinejuvvon boazodoalus refereansaáigodagas, juhkkojuvvon viđain,
3. eará boahtu: bálkáboahtu, ealáhusboahtu ja buohcanruđat mat eai leat dinejuvvon boazodoalus, máksojuvvon beaiveruđat, bargonávccahisvuođaoadju ja bargočielggadanruđat refereansaáigodagas, juhkkojuvvon viđain,
4. ollislaš boahtu: refereansaboađu ja eará boađu supmi,
5. ovttaolbmopenšuvdna: árrapenšuvdna, mii addojuvvo siidaoasi eaiggádii,
6. guovtteolbmopenšuvdna: árrapenšuvdna, mii addojuvvo siidaoasi eaiggádii ja su náittosguoibmái/ovttasorrui, beroškeahttá lea go siidaoassi registrerejuvvon nuppi vai goappaš náittosguimmežiid/ovttasorruid nammii.

0 Rievdaduvvon njuolggadusa bokte geassemánu 26. b. 2018 nr. 1029 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2018), geassemánu 20. b. 2022 nr. 1098 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2022).

§ 4. Daguheapmi ja heaittiheapmi

Gáibádussan oažžut árrapenšuvnna lea ahte siidaoassi lea daguhuvvon eará olbmui dahje heaittihuvvon. Galgá čálalaččat duođaštuvvot ahte son gii sirdá /soai geat sirdiba dahje heaittiha/heaittiheaba, ii/eaba áiggo fas álggahit boazodoalu. Gáibiduvvo duođaštus stáhtahálddašeaddjis mii čájeha ahte bohccot leat daguhuvvon ja vejolaš duođaštus mii čájeha ahte bohccot leat njuvvojuvvon.

Jus náittosguimmežat/ovttasássit jođiheaba goabbat siidaoasi, de sáhttiba olahit árrapenšuvnna sorjákeahttá goabbat guoimmiska, jus heaittiheaba/daguheaba eará olbmui iežaska siidaoasi.

Ođđa eaiggát ii sáhte leat luohppi náittosguoibmi/ovttasorru, eai su váhnemat eai ge oappát ja vieljat.

Siidaoasi ovddeš jođiheaddji gii lea luohpan árrapenšuvnnain, oažžu atnit gitta 20 heakka eará siidaoasi geahčus. Náittosguimmiin/ovttasássiin, geat ledje seamma siidaoasi lahtut, sáhttet leat oktiibuot 30 heakka.

0 Rievdaduvvon njuolggadusaid bokte miessemánu 30. b. 2013 nr. 625 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2013), geassemánu 12. b. 2014 nr. 774 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2014), golggotmánu 23. b. 2015 nr. 1213, geassemánu 20 b. 2019 nr. 765 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2022), juovlamánu 21. b. 2020 nr. 3044 (fápmui boahtán ođđajagimánu 1. b. 2021), geassemánu 20. b. 2022 nr. 1098 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2022).

§ 5. Bissovašvuohta ealáhusas

Árrapenšuvnna oažžun lea dan duohken ahte siidaoasi jođiheaddjis lea daguhan- dahje heaittihanáigge alddis leamaš siidaoassi unnimustá maŋemus 15 jagi.

0 Rievdaduvvon njuolggadusaid bokte b. geassemánu 20 b. 2019 nr. 765 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2019).

§ 6. Ahkemearit

Vuoigatvuohta oažžut ovttaolbmopenšuvnna lea siidaoasi jođiheaddjis gii lea deavdán 57 jagi. Vuoigatvuohta oažžut guovtteolbmopenšuvnna lea go náittosguoibmi/ovttasorru dasa lassin lea deavdán 57 jagi.

Árrapenšuvnna vuoigatvuohta gahččá eret dan mánu loahpas go son gii penšuvnna oažžu, deavdá 67 jagi.

0 Rievdaduvvon njuolggadusaid bokte miessemánu 30. b. 2013 nr. 625 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2013), geassemánu 20 b. 2019 nr. 765 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2019).

§ 7. Refereansaboahtu

Siidaoasi eaiggádis ja náittosguoimmis/ovttasorrus galgá leamaš unnimustá 45.000 ruvnno oktii refereansaboahtun.

Eanandoallodirektoráhta sáhttá sierra árvvoštallama vuođul dohkkehit ahte ealáhusboahtu guolásteamis, bivddus ja eará ealáhusas lassin boazodollui rehkenastojuvvo mielde refereansabohtui.

0 Rievdaduvvon njuolggadusa bokte skábmamánu 28. b. 2013 nr. 1372, geassemánu 12. b. 2014 nr. 774 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2014), geassemánu 21. b. 2016 nr. 741 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2016), geassemánu 1. b. 2016), geassemánu 20 b. 2019 nr. 765 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2019).

§ 8. Boahtogáibádusat ovttaolbmopenšuvnna juolludeapmái

Siidaoasi jođiheaddji refereansaboahtu ferte dahkat unnimustá 50 proseantta eaiggáda ollislaš sisaboađus, dahje eaiggáda ja náittosguoimmi/ovttasorru ollislaš refereansaboahtu ferte dahkat unnimustá 50 proseantta sudno ollislaš sisaboađus.

0 Rievdaduvvon njuolggadusa bokte geassemánu 20 b. 2019 nr. 765 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2019).

§ 9. Lassigáibádus guovtteolbmopenšuvnna juolludeapmái

Náittosguoimmis/ovttasorrus ferte leat unnit go 80.000 ruvnno eará boahtun, ja eaiggáda ja náittosguoimmi/ovttasorru ollislaš refereansaboahtu ferte dahkat unnimustá 50 proseantta sudno ollislaš sisaboađus.

0 Rievdaduvvon njuolggadusa bokte geassemánu 20 b. 2019 nr. 765 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2019).

§ 10. Guovtteolbmopenšuvnna juohkin

Guovtteolbmopenšuvdna juhkkojuvvo ovtta meari siidaoasi ovddeš jođiheaddjái ja náittosguoibmái/ovttasorrui goabbái nai. Seamma juogadus bisuhuvvo jus earráneaba/heaitaleaba.

Jus siidaoasi ovddeš jođiheaddjis dahje náittosguoimmis/ovttasorrus, geat oažžuba guovtteolbmopenšuvnna, juobbá jápmá árrapenšuvdnaáigodagas, de manná báhcán náittosguoibmi/ovttasorru ovttaolbmopenšuvdnii.

§ 11. Ovttastahttin ja unnideapmi

Árrapenšuvdna dán njuolggadusa mielde ii addojuvvo áigodahkii masa álbmotoadju juolluda bargonávccahisvuođaoaju, barguimáhcahanruđaid, dahje maŋisbáhccipenšuvnna.

Árrapenšuvnna máksomearri ii galgga leat eanet go ovddeš siidaoassejođiheaddji ja vejolaččat maiddái náittosguoimmi/ovttasorru ollislaš refereansaboahtu.

0 Rievdaduvvon njuolggadusaid bokte miessemánu 30. b. 2013 nr. 625 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2013), geassemánu 26. b. 2018 nr. 1029 (fámus suoidnemánu 1. b. 2018), geassemánu 20 b. 2019 nr. 765 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2019).

§ 12. Ohcamiid sisasádden ja gieđahallan

Ohcan galgá čállojuvvot Eanandoallodirektoráhta mearridan skovvái, ja dan galgá siidaoasi ovddeš jođiheaddji ja vejolaš náittosguoibmi/ovttasorru vuolláičállit. Ohcan sáddejuvvo stáhtahálddašeaddjái.

Ohccis lea ovddasvástádus das ahte ohcan lea dievaslaččat ja riekta devdojuvvon. Stáhtahálddašeaddji bearráigeahččá ahte skovvi lea riekta devdojuvvon, ahte buot dárbbašlaš duođaštusat leat mielde ja addá, jus lea dárbbašlaš, cealkámuša áššis. Stáhtahálddašeaddji sádde ohcama oktan mildosiiguin Eanandoallodirektoráhtii, mii mearrida ohcama.

Árrapenšuvdnaáigodagas ii leat vejolaš ohcat sirdojuvvot ovttaolbmopenšuvnnas guovtteolbmopenšuvdnii.

0 Rievdaduvvon njuolggadusaid bokte skábmamánu 28. b. 2013 nr. 1372, geassemánu 12. b. 2014 nr. 774 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2014), geassemánu 21. b. 2016 nr. 741 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2016), juovlamánu 21. b. 2020 nr. 3044 (fápmui boahtán ođđajagimánu 1. b. 2021).

§ 13. Árrapenšuvnna meroštallan ja máksin

Árrapenšuvdna meroštallojuvvo dan mánu rájes go ortnega gáibádusat leat devdojuvvon ja ohcan oktan visot dárbbašlaš duođaštusaiguin lea joavdan stáhtahálddašeaddji gihtii.

Árrapenšuvdna máksojuvvo mánnosaččat. Ii leat lohpi daguhit earáide árrapenšuvdnabearramiid oapmin dahje pántan.

Meroštallojuvvon submi ii máksojuvvo jus lea unnit go 500 ruvnno juohke njealjádasjagis.

0 Rievdaduvvon njuolggadusaid bokte geassemánu 12. b. 2014 nr. 774 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2014), geassemánu 20 b. 2019 nr. 765 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2019), juovlamánu 21. b. 2020 nr. 3044 (fápmui boahtán ođđajagimánu 1. b. 2021).

§ 14. Ovdagihtii lohpádus

Siidaoasi jođiheaddji ja náittosguoibmi/ovttasorru sáhttiba gáibidit oažžut gaskaboddosaš lohpádusa gažaldagas leaba go soai vuoigaduvvon árrapenšuvdnii. Ovdagihtii lohpádus lea gustovaš guoktenuppelohkái mánu dan rájes go lea joavdan ohccái. Ohcci ii dárbbaš sáddet ođđa ohcama jus ovdagihtii lohpádus addojuvvo ja buot eavttut devdojuvvojit dan guoktenuppelohkái mánu áigodagas go ovdagihtii lohpádus gusto.

Jus guoktenuppelohkái mánu áigodagas boahtá ođđa meroštallanjahki meroštallamii, de sáhttá ohcci válljet háliida go váldit dán jagi mielde meroštallamii vai háliida go doalahit áigodaga nu go dat lei álgoohcamis.

0 Rievdaduvvon njuolggadusa bokte geassemánu 20 b. 2019 nr. 765 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2019).

§ 15. Máksomearit

Máksomeriid ovttaolbmo- ja guovtteolbmopenšuvdnii mearrida Stuoradiggi evttohusaid mielde jahkásaš proposišuvnnain boazodoallošiehtadallamiid birra, ja dat dahket 150 000 ruvnno ovttaolbmopenšuvnna ja 240 000 ruvnno guovtteolbmopenšuvnna dáfus.

0 Rievdaduvvon njuolggadusa bokte geassemánu 20 b. 2019 nr. 765 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2019).

§ 16. Bearráigeahčču

Stáhtahálddašeaddji dahje dat geasa Eanandoallodirektoráhta addá válddi, galgá bearráigeahččat ahte árrapenšuvnna máksin dáhpáhuvvá dán njuolggadusa mielde.

Ohcci lea geatnegas addit dárbbašlaš čuvgehusaid ja duođaštusaid ja dohkkehit bearráigeahču mii čađahuvvo.

0 Rievdaduvvon njuolggadusaid bokte skábmamánu 28. b. 2013 nr. 1372, geassemánu 12. b. 2014 nr. 774 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2014), geassemánu 21. b. 2016 nr. 741 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2016), juovlamánu 21. b. 2020 nr. 3044 (fápmui boahtán ođđajagimánu 1. b. 2021).

§ 17. Maŋŋelmáksin ja ruoktotmáksin boasttomáksimiid geažil

Son gii oažžu árrapenšuvnna, lea geatnegas almmuhit stáhtahálddašeaddjái diliid earáhuvvama birra, mat sáhttet váikkuhit su vuoigatvuođa oažžut árrapenšuvnna dahje penšuvnna sturrodaga.

Jus siidaoasi ovddeš jođiheaddji/náittosguoibmi dahje ovttasorru lea várrugas buori jáhku vuostá vuostáváldán árrapenšuvnna, de sáhttá supmi gáibiduvvot ruoktotmáksojuvvot, dahje gessojuvvot boahttevaš olggosmáksimiin. Árrapenšuvdna sáhttá maiddái gáibiduvvot ruoktotmáksojuvvot, dahje gessojuvvot boahttevaš máksimiin, go siidaoasi ovddeš jođiheaddji/náittosguoibmi dahje ovttasorru dahje muhtun gii su/sudno bealis lea doaibman, várrugas buori jáhku vuostá lea addán boasttu dahje váilevaš čuvgehusaid. Seamma gusto jus hálddahus lea meaddán boastut máksit ja vuostáváldi livččii galgan dán ipmirdit.

0 Rievdaduvvon njuolggadusaid bokte geassemánu 12. b. 2014 nr. 774 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2014), geassemánu 20 b. 2019 nr. 765 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2019), juovlamánu 21. b. 2020 nr. 3044 (fápmui boahtán ođđajagimánu 1. b. 2021).

§ 18. Váidin

Mearrádusa dán njuolggadusa mielde sáhttá váidit Eanandoallo- ja biebmodepartementii hálddašanlága olis.

§ 19. Fápmuiboahtin

Dát njuolggadus boahtá fápmui suoidnemánu 1. b. 2010. Seammás heaittihuvvo Njuolggadus boazodoalu árrapenšuvnna birra nr. 662 addojuvvon geassemánu 17. b. 2009.