Njuolggadus doarjaga birra bargoveahkkái áhpehisvuođa, riegádahttima, adopšuvnna ja jápmima oktavuođas
Láhkavuođđu: Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta mearridan geassemánu 22. b. 2021 Stuoradikki jahkásaš mearrádusa mielde boazodoallošiehtadusa birra.
Rievdaduvvon njuolggadusa bokte geassemánu 20. b. 2022 nr. 1099 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2022, e.e. bajilčála), geassemánu 21. b. 2023 nr. 1016 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2023).
§ 1. Ulbmil
Ortnega ulbmil lea ruđalaččat veahkehit bálkáhit bargoveahki boazodoallobargguide áhpehisvuođa, riegádahttima, vuollel 15 jahkásaš mánáid adopšuvnna oktavuođas, ja siidaoasseeaiggáda jápmima oktavuođas, ja nannet nissoniid sajádaga ja bearašvuđot boazodoalu.
0 Rievdaduvvon njuolggadusa bokte geassemánu 20. b. 2022 nr. 1099 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2022).
§ 2. Doarjaga vuođđoeavttut
Doarjja bargoveahkkái áhpehisvuođa, riegádahttima ja vuollel 15 jahkásaš mánáid adopšuvnna oktavuođas sáhttá addot siidaoasi jođiheaddjái ja náittosguoibmái/ovttasorrui jus:
- Siidaoasis lea vuoigatvuohta oažžut doarjaga siidaosiid ja boazoservviid doarjaga gustovaš njuolggadusaid vuođul § 3, ja
- siidaoasi eaiggát ja/dahje náittosguoibmi/ovttasorru lea leamaš registrerejuvvon siidaoasis doaibmajagis ovdal riegádahttima/adopšuvnna.
Ii addo doarjja bargoveahkkái jus adoptere náittosguoimmi/ovttasássi máná.
Doarjja bargoveahkkái jus siidaoasseeaiggát jápmá sáhttá addojuvvot siidaoasseeaiggáda leskii/báhcán ovttasássái, mánnái dahje váhnemii.
Jur eretvádjolan siidaoasseeaiggádis ii báze bearaš goalmmát lađđasa mielde, de sáhttá doarjja juolluduvvot eretvádjolan siidaoasseeaiggáda eará fulkkiide dan siidaoasis masa eretvádjolan olmmoš gulai.
Gáibiduvvo ahte siidaoassi deavdá doarjjaeavttuid gustovaš njuolggadusa mielde doarjaga birra siidaoasseeaiggádiidda ja boazoservviide.
0 Rievdaduvvon njuolggadusa bokte geassemánu 20. b. 2022 nr. 1099 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2022), geassemánu 21. b. 2023 nr. 1016 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2023).
§ 3. Gáibádus bargodiliide ja bargoveahkkái
Bargoveahkeheapmi galgá lágiduvvot bargoaddi ja bargi oktavuohtan.
Bargoveahkki galgá leat unnimustá 16 jagi boaris, ja sus ii galgga leat ealáhusdienas siidaoasis ii ge galgga leat náittosguoibmi/ovttasorru dakkáriin geas lea ealáhusdienas siidaoasis.
§ 4. Golut mat sáhttet buhtaduvvot
Doarjja bargoveahkkái sáhttá dušše juolluduvvot gokčat duohta goluid nu go bálkká, luopmoruđaid ja bargoaddidivvaga. Dát eaktuda ahte golut čuvvot dan supmi mii lea dieđihuvvon a-ortnega olis.
§ 5. Doarjjavuođđu
Doarjja sáhttá addot gokčat duođaštuvvon goluid bargoveahkkái, eanemusat 60 000 ruvnno go siidaoasseeaiggát jápmá ja guđege máná nammii áhpehisvuođa/riegádahttima ja adopšuvnna oktavuođas.
0 Rievdaduvvon njuolggadusa bokte geassemánu 20. b. 2022 nr. 1099 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2022).
§ 6. Áigeráddjejupmi
Sáhttá juolluduvvot doarjja bargoveahki ovddas áigodagas mii lea 24 vahkku ovdal riegádahttima ja gitta golbma jagi maŋŋel riegádahttima/adopšuvnna.
Jus mánná jápmá dahje váhnemiin ii leat šat fuolahus máná ovddas, de sáhttá juolluduvvot doarjja bargoveahkkái 24 vahkkosaš áigodahkii ovdal riegádahttima ja gitta guhtta vahkku maŋŋelii jápmima dahje go fuolahus nohká, muhto ii guhkit go golbma jagi maŋŋelii riegádahttima/adopšuvnna.
Sáhttá juolluduvvot doarjja bargoveahkkái jus siidaoasseeaiggát jápmá, gitta 8 vahkku maŋŋelii jápmima.
0 Rievdaduvvon njuolggadusa bokte geassemánu 20. b. 2021 nr. 1099 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2021), geassemánu 21. b. 2023 nr. 1016 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2023).
§ 7. Gáibádus ohcamii
Bargoveahkkedoarjaga ohcan ferte leat sáddejuvvon maŋimustá 12 mánu maŋŋel go bargoveahkeheapmi lea čađahuvvon.
Bargoveahki doarjjaohcan sáddejuvvo sierra skoviin Eanandoallodirektoráhtii gieđahallamii. Ohcamat galget gieđahallojuvvot daid njuolggadusaid mielde mat gustojedje ohcanáigge.
Ohcama mielddusin sáddejuvvojit muđui dat duođaštusat maid Eanandoallodirektoráhta oaidná dárbbašlažžan hálddašeami ja bearráigeahču ektui.
0 Rievdaduvvon njuolggadusa bokte geassemánu 21. b. 2023 nr. 1016 (fápmui boahtán suoidnemánu 1. b. 2023).
§ 8. Dieđihangeatnegasvuohta ja bearráigeahčču
Dat geat ožžot doarjaga dán njuolggadusa mielde, leat geatnegasat addit buot dieđuid maid boazodoalloeiseválddit atnet dárbbašlažžan vai sáhttá hálddašit doarjjaortnegiid, dahje vai sáhttet ollašuhttit boazodoallošiehtadusa.
Boazodoalloeiseválddit bearráigehččet ahte doarjjamáksimat leat riekta, ja das lea vuoigatvuohta oaidnit buot rehketdoaluid, reivvestallamiid ja čállámušaid mat gusket doarjagii. Fitnodagaid dáfus main lea revišuvdnageatnegasvuohta, sáhttá gáibiduvvot ahte revisor duođašta dieđuid.
§ 9. Boasttomáksimiid njulgen
Boazodoalloeiseválddit sáhttet njulget boasttuvuođaid máksojuvvon doarjagiin, juogo maŋŋelmáksimiid bokte dahje doarjaga ruoktotmáksingáibádusa bokte doarjjaoažžus.
§ 10. Unnideapmi je.
Jus doarjjaoažžu fuollameahttumit dahje eaktodáhtolaččat lea addán boasttu dahje váilevaš dieđuid doarjjaohcamis mii lea dahje livččii sáhttán dagahit ahte doarjja máksojuvvo eahpevuoiggalaččat, de sáhttá doarjja ollásii dahje belohahkii unniduvvot.
Jus doarjjaoažžu fuollameahttumit dahje eaktodáhtolaččat doaibmá dahje lea doaibman boazodoalloealáhusa lágaid dahje njuolggadusaid vuostá, de sáhttá doarjja ollásit dahje belohahkii dollejuvvot dassážii go dilli lea njulgejuvvon. Jus rihkkuma olis lea leamaš roavva fuollameahttunvuohta dahje eaktodáhtolašvuohta, de sáhttá doarjja ollásit dahje belohahkii unniduvvot.
§ 11. Ruoktotmáksin- dahje unnidanmeari sisagáibideapmi
Máksojuvvon ruđa ja doarjjavuođu erohus, mii lea mearriduvvo máksojuvvot ruovttoluotta § 9 mielde dahje unniduvvot § 10 mielde, sáhttá gáibiduvvot máksojuvvot ruovttoluotta doarjjavuostáváldis dahje dollejuvvot boahttevaš doarjjamáksimiin.
Boazodoalloeiseválddiid gáibádusat sáhttet dollejuvvot doarjjamáksimiin doarjjavuostáváldái.
Jus doarjjavuostáváldi ii lean várrogas buori jáhkus máksima hárrái, de sáhttet reanttut gáibiduvvot dan áiggi rájes go ruoktotmáksingáibádus lea ollen doarjjavuostáváldái. Jus lea roavva fuollameahttunvuohta dahje eaktodáhtolašvuohta, de sáhttet reanttut gáibiduvvot dan áiggi rájes go eahpevuoiggalaš doarjja lea máksojuvvon. Reantojuolgi galgá leat seamma go dat reantojuolgi maid Finánsadepartemeanta áigges áigái mearrida § 3 mielde lágas b. juovlamánu 17. b. 1976 nr. 100 reanttuid maŋŋonan máksimiid je. birra.
§ 12. Váidinvejolašvuohta
Eanandoallodirektoráhta mearrádusa sáhttá váidit Eanandoallo- ja biebmodepartementii hálddašanlága njuolggadusaid mielde.
§ 13. Fápmuiboahtin
Dát njuolggadus boahtá fápmui suoidnemánu 1. b. 2009. Seammás heaittihuvvo Njuolggadus doarjaga birra bargoveahkkái áhpehisvuođa/riegádahttima oktavuođas addojuvvon geassemánu 19. b. 2008 nr. 706.